Oecd’nin Sütun 2’si Yıkıldı

OECD’NİN SÜTUN 2’Sİ YIKILDI

Nazmi KARYAĞDI

Eski Baş Hesap Uzmanı

Gedik Üniversitesi

Öğretim Görevlisi, YMM

Geçtiğimiz yılın son günlerinde Vergi Algı’da yayınlanan “İkinci Trump dönemi vergi politikaları ve Türkiye’ye olası etkileri” başlıklı yazımda yeni Trump dönemine ilişkin öngörülerimizi belirtirken; küresel ve dijital ekonominin ülkeler arasında yarattığı vergi matrahını aşındırma, düşük vergili ya da vergisiz vergi limanlarına kazançları kaydırmayı önlemek amacıyla OECD bünyesinde 2016’dan beri yürütülmekte olan BEPS projesinin meşhur iki sütunu da Trump dönemini merakla bekliyor, demiştik.

Ve şu soruyu sormuştuk: OECD’nin vergi sütunları yıkılacak mı?

OECD’de Sütün 2 olarak tanımlanan ve çok uluslu şirketlerin en az yüzde 15 oranında Küresel Asgari Kurumlar Vergisi ödemesine ilişkin düzenlemenin tehlikede olduğunu belirtmiştik.

Dönemin ABD Hazine Bakanı Janet Yellen’in gündeme getirdiği ve ABD orijinli sütunun Cumhuriyetçilerin kontrolündeki bir Senatoda mevzuat olarak kabul edilmesinin yakın vadede pek mümkün görünmediğini ifade etmiştik.

Ve olanlar oldu.

Başkan Donald Trump yemin töreninden hemen sonra imzaladığı Başkanlık Kararları arasında, ABD’nin OECD Küresel Kurumlar Vergisi’nden çekildiği yer aldı.

ABD’nin Resmi Gazetesi hüviyetinde olan Federal Register’da yayınlanma zorunluluğu olmayan Memorandum niteliğinde yayınlanan Karar, işte bu nedenle arka planda kaldı.

Financial Times gazetesi internet sitesinde 21 Ocak tarihinde yayınlanan habere göre ABD merkezli şirketlerin diğer ülkelerde ilave vergi ödemelerine yol açmasını önlemek için ABD Sütun 2’den çekildi.

Küresel Asgari Kurumlar Vergisi nedir?

Küresel Asgari Kurumlar Vergisi, G20 ve OECD öncülüğünde 2013 yılında başlatılan ülkeler arasındaki zararlı vergi rekabetini ve çok uluslu firmaların yıkıcı vergi planlamalarını önlemek amacıyla başlatılan Matrah Aşındırma ve Kâr Kaydırma (BEPS: Base Erosion and Profit Shifting,) Projesinin iki çıktısından biridir.

141 ülkenin yer aldığı çalışma grubundan 137 ülkenin kabul ettiği küresel asgari kurumlar vergisi, küreselleşme ve dijitalleşme yoluyla yeni bir evreye giren ekonomik düzende birden fazla ülkede faaliyette bulunan çok uluslu ve büyük ölçekli şirketlerin kârlarının asgari bir düzeyde vergilendirilmesini öngörüyor.

Buna göre gerek yurtiçi gerekse yurtdışı faaliyetlerinden elde ettikleri yıllık toplam cirosu 750 milyon Avro’yu aşan çok uluslu şirketlerin, iştiraklerinin, şubelerinin faaliyette bulundukları ülkelerde efektif vergi oranının yüzde15’ten az olmaması gerekiyor.

 Sütun 2’yi Ağustos 2024’te ulusal mevzuatımıza eklemiştik

Geçtiğimiz yıl Ağustos ayında 7524 sayılı Yasa ile yapılan düzenlemeler sonucunda Türkiye olarak Sütun 2’yi, 2024 yılı kazançlarına uygulanmak üzere, Küresel Asgari Tamamlayıcı Kurumlar Vergisi olarak (Ek 1-13. maddeler) Kurumlar Vergi Kanununa ekledik.

 Küresel Asgari Kurumlar Vergisi başka ülkelerde yürürlüğe girdi mi?

Avrupa Birliği ülkelerinde 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren yürürlüğe girdi. Ancak altı ülke yükümlülüğünü yerine getirmemiş durumda (Litvanya, Letonya, Polonya, Kıbrıs Rum Kesim, Portekiz ve İspanya).

Kanada, Japonya, Malezya, Yeni Zelanda, Kore, İsviçre, Birleşik Krallık ve Vietnam uygulamayı hayata geçiren ülkeler arasında yer alıyor.

ABD’nin Sütun 2’de çekilmesi ne anlama geliyor?

ABD merkezli çok uluslu şirketler herhangi bir ülkede yüzde15 oranından az bir oranda vergilendirilmiş olsa da ABD kendi şirketlerine yüzde15’e tamamlama kriterini uygulamayacak. Yani onların vergi yükünü artırmayacak.

Yasal kurumlar vergisi oranı yüzde35 olsa da Trump’ın birinci döneminde yasalaşan Vergi İndirimleri ve İstihdam Yasası (TCJA- The Tax Cuts and Jobs Act) ile ABD’de faaliyet gösteren şirketler, 2025 sonuna kadar yüzde 21 oranında vergilendiriliyorlar.

Bu nedenle bu çekilmenin, merkezi ABD dışında olup ABD’de faaliyet gösteren şirketlere ilave bir vergi yükü getirmesi genel olarak söz konusu olmayabilecek.

Özetle Trump’ın bu adımı ile ABD merkezli çok uluslu şirketlerin dünyanın herhangi bir yerinde yararlandıkları vergisiz ya da düşük vergilendirilmiş kazançlarına ABD’de ek vergi getirilmemiş olacak.

ABD, Sütun 2’yi uygulayan ülkeler baskı yapabilir mi?

ABD merkezli bir çokuluslu şirket, OECD Sütun 2’ye dahil bir ülkede faaliyet gösteriyorsa ve efektif vergi yükü yüzde 15’in altındaysa, ilgili ülke vergilendirmeyi yüzde15’e tamamlayacak.

Eğer ABD, yasaların ABD’li şirkete tanıdığı düşük efektif vergi oranları uygulansın, oran yukarı tamamlanmasın şeklinde bir itirazda bulunursa yani Küresel Asgari Kurumlar Vergisini uygulamayın talebinde bulunursa bir takım sıkıntılar çıkabilecektir.

Kaldı ki düşük kurumlar vergisi oranıyla kendisine doğrudan sermaye çekmeye çalışan ülkelerin hâlâ yüzde 15 oranında ısrar edip etmeyecekleri de şüphelidir.

Zira ülkenin finansman ve yatırım gereksinimi ile kamu bütçesinde vergi gelirlerine duyulan ihtiyaç arasında bir takım tercihler yapmak ya da denge arayışlarına girmek kaçınılmaz olacaktır.

Bu bakımdan Türkiye de kendi durumunu yeniden değerlendirecektir düşüncesindeyim.